TRABZON (AA) – Osmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmet'in, askerleriyle Trabzon'u fethederken kullandığı güzergah, uzman akademisyenlerce belirlendi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Köse'nin yürütücülüğündeki "MÖ 401-400 yılında Onbinler'in ve 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Karadeniz'e varış güzergahlarının tespit edilerek modellendirilip coğrafi işaretle belirlenmesi" projesi, AB destekli COST Aksiyonu Bilim ve Teknolojide Avrupa İşbirliği Programı-SEADDA kapsamında, KTÜ Teknoloji Transferi Uygulama ve Araştırma Merkezinin katkısıyla hazırlanarak TÜBİTAK'a sunuldu.
TÜBİTAK'ın desteğiyle hayata geçirilen projede, 2 bin 400 yıl önce Pers Prensi Kyros'un iktidarı ele geçirmek için ağabeyi 2'nci Artakserkes ile yaptığı Kunaksa Savaşı'nda yardıma çağırdığı 10 bin paralı askerin kullandığı güzergah ile 1461 yılında Trabzon'u fetheden Fatih Sultan Mehmet'in kara ordusunu yürüttüğü güzergahı tespit etmek isteyen bilim insanları çalıştı.
Bu kapsamda Trabzon, Gümüşhane ve Bayburt'taki savaş ile fetih rotaları, KTÜ, Trabzon Üniversitesi, Erzurum'daki Atatürk Üniversitesi ve Gümüşhane Üniversitesinden akademisyenlerin yer aldığı ekibin çalışmasıyla 2 yılda tamamlandı.
Söz konusu çalışmayla belirlenen rotalar dijital olarak haritalandırıldı, bulunan envanter de harita üzerinde modellendirildi.
– "8 kişilik ekiple bölgeyi, literatürü, izleri, sahayı taradık, haritalandırdık"
Projenin yürütücüsü Prof. Dr. İsmail Köse, AA muhabirine, özellikle Doğu Anadolu'dan Trabzon Limanı'na ulaşan antik yolları çok uzun süredir araştırdıklarını söyledi.
Köse, bölgeyle alakalı iki önemli olay olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
"Fatih Sultan Mehmet'in 1461 yılı Ağustos ayında Trabzon'un fethi için kullandığı güzergah. Bu güzergahın Bayburt'tan yukarı kısmı ile Trabzon'a kadar olan kuzey kısmı bilinmiyor. Onbinler'in günümüzden yaklaşık 2 bin 400 yıl önce, milattan önce 400 yılında, 401 yılında Kunaksa'dan başlayan yürüyüşlerinde Hart'tan itibaren takip ettikleri güzergah literatürü var. Fatih Sultan Mehmet'in yoluyla alakalı literatür de var. Fakat saha çalışmalarıyla desteklenmiş, tam geçiş rotalarını belirleyen bilgiler mevcut değil."
Güzergahın önemine işaret eden Köse, "Fatih Sultan Mehmet'in fethiyle alakalı menzilname de günümüze ulaşmış değil. Dolayısıyla da teyit de edemiyoruz. 2018 yılından itibaren projelendirerek çalışmak için girişimde bulunduk." dedi.
Köse, sahada bazı zorluklarla karşılaştıklarını da anlatarak, "Biz literatürle coğrafyayı örtüştürmeye çalıştık. Yüzde 100 doğrulukta değil belki. Yüzde 90 doğrulukta bir güzergah. Gerek Fatih Sultan Mehmet'in geçişiyle alakalı gerekse Onbinler'in geçişiyle alakalı olası bir güzergah oluşturduk." dedi.
Doç. Dr. Osman Emir de projede en önemli kıstaslarının, Osmanlı döneminde aktif olarak kullanılan yol güzergahları olduğunu belirtti.
Karadeniz'de yol güzergahlarının çok fazla değişime uğramadığına işaret eden Doç. Dr. Emir, "Bu yüzden de biz önce eski güzergahlar üzerinden bir araştırma yapmaya çalıştık. Bunu yaparken de bu yol güzergahı üzerindeki tarihi yapılar, arkeolojik malzemeleri göz önünde bulundurduk." diye konuştu.
– "Çok önemli bir turizm potansiyeli olduğunu gördük"
Bu sayede yol güzergahının ne kadar eski olduğunu fark ettiklerini vurgulayan Emir, "Zira yaptığımız çalışmalarda bu rotalar üzerinde çok önemli kaleler, gözetleme kuleleri, hanlar gibi değerli arkeolojik materyaller bulduk." dedi.
Emir, projede bölgedeki antik yol güzergahlarının rotalarını da tespit ettiklerine değinerek, şunları kaydetti:
"Üzerindeki kültür envanterlerini kayıt altına aldık. Bu bize iki önemli veri kazandırır. Bir yol güzergahlarının tespiti tarih açısından önemini ortaya koyar. İki bunun çok önemli bir turizm potansiyeli olduğunu gördük. Çünkü bu yol rotalarının hem tarihi bir önemi var hem de bu rotalar üzerinde görülmesi gereken birçok kültür envanterleri var. Bunlar içinde kaleler, gözetleme kuleleri, hanlar, köprüler. Dolayısıyla bu çalışmanın ikinci ayağında bu yol güzergahlarının turizme kazandırılması olduğunu düşünüyoruz."
