DENİZLİ (AA) – SEBAHATDİN ZEYREK – Denizli'de Selçuklu ve Osmanlı mimarisinin eşsiz örneklerini barındıran, renkli kalem işi süslemeleri ve duvarlarında kök boyalarla çizilen resimleriyle de öne çıkan tarihi camiler, yıllara meydan okuyor.
Acıpayam ilçesinde 228 yıllık Hacı Ömer Ağa Camii, Çivril ilçesinde 143 yıllık Savranşah Camii ve Baklan ilçesindeki 254 yıllık Boğaziçi Camii, şehirdeki önemli kültür varlıkları arasında yer alıyor.
Görsel zenginliğiyle dikkatleri çeken ve restorasyon çalışmaları sayesinde ayakta kalmayı başaran bu eserler, kente gelen ziyaretçilerin de uğrak yerlerinden biri. Kalem işiyle süslenen ve kök boyalarla duvarları renklendirilen camiler döneminin mimari zenginliğini ve estetik anlayışını yansıtıyor.
Mihrap ve sütunlardaki kalem işi süslemeleriyle 1882 yılında inşa edilen Savranşah Camii'nin, ahşap yapısındaki ince detaylar, renkli camların oluşturduğu pencerelerle birleşerek ibadethaneye estetik bir hava katıyor.
Yapılan restorasyonlarla caminin ahşap unsurları sağlamlaştırılırken, süslemeler, orijinal renkleri korunarak yeniden canlandırıldı.
Caminin giriş kapısı, minber, vaaz kürsüsü ve pencere kepenklerinde, ahşap sanatının nadide örnekleri bulunurken, sıva üzerine yapılan kalem işlerinde ise doğa tasvirleri yer alıyor.
Baklan ilçesinde 1771 yılında inşa edilen Boğaziçi Camii, özellikle tavan, kemer ve minberindeki kalem işi süslemeleriyle öne çıkıyor. Ahşap üzerine işlenmiş bitkisel ve geometrik motifler, caminin en dikkat çekici özellikleri arasında bulunuyor.
Acıpayam ilçesi Yazır Mahallesi'nde 1797 yılında yaptırılan Hacı Ömer Ağa Camisi ise duvarlarında kök boyalarla çizilen çiçek, gül, lale, karanfil, üzüm, armut, elma, nar ve karpuz resimleriyle dikkat çekiyor.
Döneminin tüm orijinal özelliklerini koruyan 13'üncü yüzyıl Selçuklu camilerinin devamı olarak nitelendirilen cami, farklı süslemeleri nedeniyle her yıl yurt içi ve yurt dışından çok sayıda kişi tarafından ziyaret ediliyor.
– Kentte tescilli 15 tarihi cami bulunuyor
Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürü Hüdaverdi Otaklı, AA muhabirine, kalem işiyle süslemelerin Osmanlı'nın erken dönemlerinden itibaren uygulanan bir sanat olduğunu söyledi.
Bu eserlerin her dönemin estetik değeri, beğeni ve bezemeleri üzerinden okunabildiğini anlatan Otaklı, kentte tescil edilen 15 tarihi caminin yanında küçük mescitlerle bu sayının 20'ye ulaştığını dile getirdi.
Otaklı, Osmanlı döneminden itibaren kalem işi, boyalı ve nakışlı olarak adlandırılan camilerin yapıldığını belirterek, bu camilerin genelde şehir merkezlerinden ziyade küçük yerleşim bölgelerinde yer aldığını ifade etti.
– "Her süslemenin ayrı ayrı anlamı var"
Nakkaşların camileri süslerken o dönemin kültürünü, sanatını ve yaşam şeklini yansıtmaya çalıştığını ifade eden Otaklı, şunları kaydetti:
"Cami duvarlarındaki resimler adalet, ölçü, tartı, cihat ve savaşla ilgili. Kabe ve cami görselleri de yapılmış. Hatta bir camimizde İstanbul'daki bir tarihi caminin tasviri bire bir yapılmış. Demek ki 1600'lü yılların sonlarında o nakkaş o camiyi görmüş ve buralardaki camilere gelerek resim olarak resmetmiş. Cennet cehennem meyvelerini görüyoruz. Vazo içerisinde çiçekleri görebiliyoruz.
Gerçekten bu camiler kültürümüzün yansıtılması açısından çok önemli ve mutlaka korunması gerekir. Her süslemenin ayrı ayrı anlamları var. Bu camilerimiz tarihi olduğundan dolayı zamanla yıpranıyor. Boğaziçi, Yazır ve Savranşah camileri orijinal hali korunarak restorasyondan geçti. Geçmişten gelen bu çok önemli mirasın mutlaka korunması, tanıtılması ve yaşatılması gerekiyor. Son zamanlarda belediyeler ve bazı özel kuruluşların katkısıyla bütçeler ayırılarak restorasyon çalışmaları yapılıyor. "
