VAN/HAKKARİ (AA) – MESUT VAROL/SAYİM HARMANCI – Hakkari'de, Türkiye'nin en yüksek ikinci zirvesi olan Uludoruk'un yer aldığı Cilo Dağları'ndaki buzulların yüzde 48'inin eridiği belirlendi.
Cumhurbaşkanı kararı ile "Milli Park" ilan edilen Hakkari ve Yüksekova arasındaki Cilo Dağları'nın eteklerinde yer alan Türkiye'nin en büyük vadi buzulu, küresel ısınmadan olumsuz etkilendi.
Önceki yıl "kesin korunacak hassas alan" kapsamına alınan buzullarla ilgili çalışma yürüten bilim insanları, buzulların 31 yıllık süreçte yüzde 48 eridiğini tespit etti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da Konya'da düzenlenen İklim Şurası'nda son yıllarda yerli ve yabancı doğaseverlerin uğrak noktası haline gelen buzuldaki erimeye dikkati çekti.
– "Buzulun bütünlüğü bozulmuş"
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onur Şatır, AA muhabirine, Hakkari'deki buzul tabakasının sürekli erimesine ilişkin uzun süredir çalışma yaptıklarını söyledi.
Dünyada yaygın olarak kullanılan uydu verileriyle hazırladıkları bilimsel makalenin Hollanda'daki bilimsel bir dergide yayımlandığını belirten Şatır, şu bilgileri verdi:
"İki periyotta çalıştık ve elde ettiğimiz verilere baktığımızda ısınmanın buzullar üzerinde net bir etkisinin olduğunu ortaya koyduk. 31 yıllık süreçte yüzde 48 oranında bir erime olmuş. Çok net bir kayıp var. Bu kayıp buzulun bütünlüğünü de bozmuş. Dolayısıyla ilerleyen zamanda bu erime devam edecek. Bu çalışmalarda yaklaşık 530 hektar buz örtüsünün sağlam kaldığını belirledik."
Erimedeki en büyük etkilerden birinin küresel ısınma olduğunu vurgulayan Şatır, fiziki ve coğrafi koşulların da buz tabakalarını etkilediğini aktardı.
Güneşi dik alan yamaçlarda buz kütlelerinin büyük ölçüde kaybolduğunu, güneşi daha yatay açıyla alan bölgelerdeki buz kütlelerinin daha çok korunduğunu tespit ettiklerini anlatan Şatır, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu erime ne yazık ki daha çok parçalı tabakaların oluşmasına neden oluyor. Bölgede bütünlüğü bozulmuş parçalı buz tabakaları daha hızlı eriyor. Küçük tabakalardan başlayarak büyük tabakaların da yavaş yavaş eriyeceğini öngörüyoruz. Son 30 yılda beklenenin üzerinde bir çözülme söz konusu. 2020'de burası Milli Park ilan edildi. Yaklaşık 7 bin 500 hektarlık bir alan. Bu bölgenin daha hassas korumaya alınması çok büyük bir avantaj. Kontrollü bir geçiş şart. Küresel ısınmanın yanında bir de insan baskısı olursa daha çok eriyecek."
– "Erime bundan sonra da devam edecek"
Kentteki buzullara yönelik çalışma yapan ve kutup araştırmaları çalışmaları için 2018'de Antarktika'ya giden ekipte yer alan Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur ise küresel iklim değişikliğine bağlı buzul erimelerinin belirgin şekilde arttığını söyledi.
Bilim insanlarının buzul alanlarında zaman zaman çalışma yürüttüğünü ifade eden Bodur, şunları kaydetti:
"Türkiye'de buzulların yaşının yaklaşık 1-2 milyon yıl olduğunu yapılan incelemelerden biliyoruz. Yaptığımız son gözlemler sonucunda buzullardaki erime sürecinin hızlandığını görüyoruz. Bunun da bölgesel olarak mikro iklim, ekosistem, bitki örtüsü ile tarım ve hayvancılık açısından büyük etkilerinin olduğunu söyleyebiliriz. Günümüzde bölgenin iklim koşulları zaman içerisinde farklılaştı ve kuraklık da arttı. Bölgemizdeki buzulların geçtiğimiz yıllara göre geri çekildiğini ve dolayısıyla daha küçük alanlar şekline dönüştüğü görülmektedir. Dolayısıyla hızla yaşanan erimenin bundan sonra da devam edeceği tahmin ediliyor."
– "Burası kesinlikle müdahaleye kapalı"
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Van İl Müdürü Ali Kemal Atlı da buzulların bulunduğu bölgenin korunmasına yönelik çalışmaların devam ettiğini belirtti.
Bölgede sürekli denetimler yaptıklarını anlatan Atlı, şu değerlendirmede bulundu:
"Buzullarda son yıllarda iklim değişikliğinden kaynaklı erimeler olduğu görülüyor. Hazırlanan 'Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırmalar Raporu' doğrultusunda Tabiat Varlıklarını Koruma Van Bölge Komisyonu tarafından alınan kararlar ve tescil dosyasını bakanlığımıza gönderdik. 2019'da Sayın Cumhurbaşkanı'mızın kararıyla bu alan 'kesin korunacak hassas alan' ilan edildi. Burası müdahaleye kapalı. 24 kilometrekarenin üzerinde bir alan. Zaman zaman ilgili kurumlarla denetimlerimiz oluyor. Tüm yazışmalarımızı tamamladık, ilgili tüm kurumlara bilgi verdik. Bu anlamda çalışmalarımız, denetimlerimiz devam edecek."
