HAYREDDİN TURAN
Yavru vatan…Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti… Etle tırnak iki devlet… Türkiye, KKTC için herşey… Olmazsa olmaz… Kuzey Kıbrıs, Türkiye için “olmazsa olmaz”… Turizm ve eğitim adayı Kuzey Kıbrıs’ta merkez sağ parti Ulusal Birlik Partisi, en çok iktidar olan parti. UBP halen iktidarda olan koalisyonun panrtilerinin ortağı konumunda. , Kuzey Kıbrıs, şu sıralar UBP’deki kurultay sürecini tartışıyor. 27 Ekim’de yapılacak kurultayda birçok isim başkanlık için start verdi. Bu isimlerden biri de daha önce Sağlık ve Turizm Bakanlığı yapmış olan Faiz Sucuoğlu…. Türkiye ile daha sıkı ilişkiler kurulmasından yana olduğunu açıklayan Sucuoğlu, UBP Genel Başkanı seçildiği takdirde Türkiye’deki başkanlık sisteminin adaya taşınması için çalışacak. Sucuoğlu, “Parlamenter sistem tıkandı, başkanlık sistemi tartışmaya açılmalı” diyor.
Faiz Sucuoğlu, hedeflerini ve projelerini Haber1’e anlattı…
Sayın Sucuoğlu, 27 Ekim’de Ulusal Birlik Partisi (UBP)’nin kurultayı yapılacak. Siz de UBP Genel Başkanlığı için adaysınız. Diyelim ki önce UBP Genel Başkanı, ardından daha sonra yapılacak genel seçimlerde başbakan oldunuz. İlk icraatınız ne olacak?
SUCUOĞLU-İlk icraatım hemen Türkiye Cumhuriyeti yetkilileri ile temas kurmak, içinde bulunduğumuz ekonomik krizin boyutlarını rakamsal olarak ortaya koymak ve geçici olarak ek bütçe ile hükümeti ve dolayısı ile halkı rahatlatmak yönüne gitmek olacak. Kuzey Kıbrıs’ın tamamının veya bir kısmının serbest bölge olmasını sağlamak için Türkiye Cumhuriyeti ile istişarelerde bulunmak ve bu yönde adım atılmasını sağlayacağız. Devlet katkısı ile çok süratli bir şekilde kurulacak hava yolu şirketi ile charter seferlere Kuzey Kıbrıs ile Türkiye arasında arz- talep dengesini sağlayıp uçak fiyatlarını kabul edilir seviyeye çekeceğiz. Haksız kazancı engellemek, çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alacağız. İnsanlarımızın tekrar hükümete olan güvenmesini sağlayacağız. Hükümetin icraatlarının tamamen halkı rahtatıcı yönde olmasını sağlayacağız. Dış yatırımcıların önünü açacağız. Bunun için çok hızlı bir şekilde hantal yapıyı ortadan kaldırmak için girişimlerde bulunacağız.
-Siz daha önce KKTC’de Sağlık ve Turizm Bakanlığı yaptınız. Son 5 yılı göz önünde bulundurarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin turizm ve sağlık konularında geldiği nokta ile ilgili değerlendirme yapar mısınız?
SUCUOĞLU- KKTC turzim ve sağlık konularında hedeflediği noktada değil. Özellikle sağlık alanında çok süratle yeni hastanelerin inşaası, sağlık personeli eksikliğinin giderilmesi, genel sağlık sigortasının yürürlüğe girmesi, otomasyon sisteminin kurulması ve çalışır hale gelmesi ve sağlık hizmetlerinin Türkiye Cumhuriyeti sağlık sistemine entegre edilmesi, hasta memnuiyetinin artırılması, yeni teknolojinin hastanelere taşınması, belli branşlarda Türkiyeden yardım alınması sağlıkta hedeflenen noktaya bu küçük nüfuslu adayı getirir diye düşünüyorum. Turizmde ise özellikle 2,3,4 yıldızlı hotellerin yapımına ağırlık verilmesi, ulaşımın daha ucuz ve daha kolay sağlanması, kültür turiziminin öne çıkarılması, kumar turiziminin devam etmesi, Türkiye ve Avrupa pazarında daha fazla reklam, herşey dahil konseptinin değiştirilmesi, turzim master planının tamamlanması ve uygulanabilir şekile getirilmesi, yerli çalışanın daha fazla turizm sektörüne yönlenidirmesi önemli.
-Kuzey Kıbrıs bir turizm adası. Türkiye’den gelen iş adamları KKTC de turizm alanında yatırım yapıyor. Bazı alanlarda üretim gerçekleştiriyor. Su sorunu, Kuzey Kıbrıs’ın en can alıcı sorunlarının başında geliyordu. Ama bu sorun da çözüldü. Türk yatırımcılardan burada hangi alanlarda yatırım yapmalarını bekliyorsunuz? Onlara ne gibi bir mesaj vermek istersiniz?
SUCUOĞLU-Turizm alanındaki yatırımların devam etmesini arzu ediyoruz. Özellikle Doğu Akdeniz’de büyük eksikliği görülen yat turizmi, liman inşaası ve işletmeciliği potansiyelbarındırıyor. Yüksek öğrenim alanında yeni üniversite yatırımı çok önemli. Sağlık turizimi alanında yatırım yapılabilir, hotel konseptinde hastaneler açılabilir. 365 günün 340 günü güneşli olan bir bölgede güneş enerjisinden yararlanmak için yatırımlar yapılabilir.
-Turizm, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için lokomotif bir sektör. Turizm sektörü için başka ne tür planlarınız olabilir?
SUCUOĞLU-Derhal ulaşımda kolaylık sağlamak, devletin katkısıyla kurulacak şirket üzerinden charter uçakların yıllık olarak kiralanması ve Kuzey Kıbrıs’ın Türkiye’ye olan hava köprüsünün çok ucuza ve kısa aralıklarla özellikle İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlere sık seferlerin düzenlenmesi gerekiyor. Böylece ulaşımda ödenen ücretlerin kabul edilebilir seviyeye çekilmesi sağlanmalı. Kumar turizminin devam etmesi gerekir, fakat kültür turzimine de ağırlık verilmesi, turizimin 12 aya yayılması, hotellerdeki herşey dahil konseptinden vazgeçilmesi, gelen turistin şehirlere, köylere inmesini sağlayıcı tedbirlerin alınması, turizimin hükümet bütcesindeki payının kesinlikle artılırması lazım. Aynı zamanda gençlerimizin turzim sektöründe çalışmaya teşvik edilmesi, 2,3,4 yıldızlı hotel ve motel sayısını artıracak tedbirlerin alınması ve en önemlisi turizimin ülkenin geleceği olduğunu ve her türlü desteğin verilmesi gerekiyor. Turizmin önemli bir sektör olduğunu hem idari kadroya hem de halkımıza benimsetmek gerekiyor.
KUZEY KIBRIS İÇİN SAĞLIK TURİZMİ ÇOK ÖNEMLİ
-Turizm konusunda Türkiye’den büyük beklentiniz var. Sağlık turizmi ile ilgili hedefleriniz var mı? Bu konuda yatırımcılara ne gibi mesaj vermek istiyorsunuz?
SUCUOĞLU-Sağlık turizimi Kuzey Kıbrıs’ın iklim ve temiz denizi ve adanın coğrafi lokalizasyonu nedeni ile önümüzdeki yıllarda büyük gelişmeler göstereceği beklenmektedir. Bu konuda Türkiy’enin tecrübelerinden faydalanmak gerekiyor. Sağlık turizimi ile ilgili yatırım yapmak isteyen yatırımcılara her türlü kolaylaştırıcı destek verilmelidir.
HANTAL BÜROKRATİK YAPI ORTADAN KALDIRILACAK
-Zaman zaman bürokrasiyle ilgili sıkıntılar dile getiriliyor. Kararların çok geç sürede verilmesi, yüksek vergi oranları, yüksek iş gücü maliyetleri önemli problemler olarak dile getiriliyor. Bu konularla ilgili yatırımcılara ne gibi kolaylıklar sağlayacaksınız?
SUCUOĞLU-Kuzey Kıbrıs’a yatırım amaçlayan işadamlarına özellikle brokrasiyi kolaylaştırıcı ve tek çatı altında tüm dairelerin toplanacağı kısa sürede taleplerinin yerine getileceği, bu konuda yatırımcıya kolaylık ve yol gösterici görevlilerin atanacağı yatırım için hertürlü teşviğin uygulanacağı, hantal yapının tamamen ortadan kalkacağı bir Kuzey Kıbrıs hedefliyoruz.
-Tarım sektöründe yatırım yapılması için özellikle yatırımcı için arazi, bina tahsisi, vergi oranının aşağıya çekilmesi, muafiyetlere gidilmesi, sigorta pirim oranlarının devlet tarafından karşılanması gibi önlemleri, teşvikleri getirmeyi düşünür musunuz?
SUCUOĞLU-Tarım sektörü için yatırımcının adada çekici bir özelliği yoktur. Dolayısı ile tarım sektörüne yatırımın fazla bir cazibesi olmadığını özellikle belirtmek isterim. Suyun adaya gelmesine rağmen bunun tarımda uygulanabilir hale gelmesi için daha uzunca bir süreye ihtiyaç vardır. Sulu tarıma geçilme imkanı olmadığı sürece tarımda yatırımın rantabıl olmayacağını düşünüyorum.
TÜRKİYE, KÖPRÜ VAZİFESİ GÖRÜYOR
-Kuzey Kıbrıs tanınma konusunda da ciddi sıkıntılar yaşıyor. Diğer ülkelerle ticaret konusunda neler düşünüyorsunuz? Bu konuyu aşmayı nasıl planlıyorsunuz?
SUCUOĞLU-Kuzey Kıbrıs’ın tanınmamış bir ülke olması nedeniyle bu aşamada diğer ülkelerle ticaret konusunda Türkiye’nin köprü vazifesi görmesi Kıbrıs’tan yapılacak ticaretin bir şekilde Türkiye limanlarından başka ülkelere ihraç edilmesi konusunda çalışmaların hızla sonuçlanması ve Türkiye bacağındaki bürokratik engellerin ortadan kaldırılması önem arz etmektedir.
KUZEY KIBRIS’IN TÜMÜ SERBEST BÖLGE İLAN EDİLMELİ
-Önümüzdeki 5 yılda Kuzey Kıbrıs’ta hangi yatırımlar yapılmalı Ne gibi planlarınız var?
SUCUOĞLU-Önümüzdeki beş yılda Kuzey Kıbrıs’ta turzime yönelik yatırımların daha da artırılması, yat turziminin önünü açmak için yat limanı inşaasının ve işletmesine teşvik ve önem verilmeli. Sağlık turizimine ciddi yatırımların özellikle hastane hotel konsepti çerçevesinde yapılması gerekiyor. Kuzey Kıbrıs’ın eğitim adası olması amaçlanmalı ve hali hazırdaki üniversitelerimizin altyapı eksikliklilerinin giderilmesi ve eğitim kalitelerinin artırılması, yeni üniversite açılması teşvik edilmeli. Kuzey Kıbrıs’ın tümünün veya bir bölümünün serbest bölge ilan edilmesi de en büyük hedeflerimizden bir tanesinidir. Böylece yatırımların artılıması daha kolay sağlanacaktır
-Avrupa Birliği ile hedefleriniz nelerdir? Bu konuda neler yapılabilir? Bir an için Enosis kararından vazgeçilmediğini düşünelim, Kuzey Kıbrıs’ın bağımsız bir devlet olarak yoluna devam ettiğini düşünelim, Avrupa Birliği’ne üyelik için başvuru olur mu? Bu konu ile ilgili hedefiniz nedir?
SUCUOĞLU-Avrupa Birliği’ne üyelik için Türkiye Cumhuriyeti’nin üyesi olmadığı hiç bir birliktelikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin olması mümkün değildir. Dolayısı ile Avrupa Birliği’ne Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de girmesi en mantıklı ve en uygun olandır.
–Adada şu an yaşanan ekonomik sıkıntılar ile ilgili çözüm önerileriniz nedir?
SUCUOĞLU-Türk Lirası’nın değer kaybetmesi ile birlikte adamızda ciddi bir ekonomik kriz ortaya çıktı. Bu krizi çözmenin yolu anavatan Türkiye Cumhuriyeti ile olan ilişkileri daha da yukarıya çekmekten geçiyor. Sıkıntıları birebir paylaşmak ve geçici bir süre borç, kredi veya hibe şeklinde bütçeye Türkiye’den alınacak katkı ile bir rahatlama sağlamak gerekiyor. Fiyat ayarlaması özellikle temel gıda ürünlerinde denetimlerin ve fiyat düzenlemesinin çok sıkı yapılması gerekirse cezai yaptırımların gündeme gelmesi lazım.
TEK ÇATI ALTINDA OLMAK, HUZURSUZLUKLARA SEBEP OLUR
-KKTC ile Rum Kesimi’nin biraraya gelerek konfederasyon kurulması yönünde uzun süredir tartışmalar yapılıyor. Sizce müzakerelere devam edilmeli mi? Bu çalışmalardan bir sonuç alınır mı?
SUCUOĞLU-Müzakerelerin fazla bir yol katedeceğine inanmıyorum. İki ayrı din, dil, ırk olan Kıbrıslı Türk ve Rumların ayni çatı altında zorla birlikte yaşamaya yönlendirmek adada tekrar huzursuzlukların başlamasına sebep olacaktır. Dolayası ile bu müzakereler sürecinin sonu açık değil, sonu belli bir tarihe kadar sürdürülmeli ve başarılı olunmazsa başka alternatif çözümler üretilmelidir.
-Tarım sektörü için şimdilik bir potansiyel görmüyorsunuz. Uzun vadede tarım ve hayvancılık politikalarınız nelerdir?
SUCUOĞLU- Hayvancılığı özellikle küçük baş hayvancılığı teşvik etmek ve üreticiye destek ve teşvik vermek gerekiyor. Tarımda ise hasılata öore teşvik vermek gerekiyor. Daha az su ile tarım yapmanın yolarını ve yöntemlerini tespit edip bunu üretici ile paylaşmak, özellikle hayvancılıkta hastalıklarıdan arınmış, sıkı denetim ve kontrolun yapılması gerekiyor. Son dönemde dövizin artması sonucunda girdisi çok yükselen tarım ve hayvancılarımıza geçici de olsa borçlarında düzenleme ve verilecek teşviklerle bu krizi daha az zararla geçirmeleri sağlanmalı.
-Kuzey Kıbrıs, güneşi bol olan bir ülke. Enerji fiyatlarının düşürülmesi ve yenilenebilir enerjinin (Rüzgar ve güneş panellerinin kurulması) yaygınlaşması için neler yapılmalı?
SUCUOĞLU-Enerji fiyatlarının düşürülmesi için Türkiye’den deniz altından getirilecek kablo ile elektriğin Kıbrıs’a ulaşması, fiyatları dengeler. Özellikle güneş panellerinin devletin teşviği ile yaygınlaştırılması ve üretilen fazla elektrik enerjisinin devlet tarafından satın alınabilecek sistemin bir an evvel tamamlanması lazım.
-Eğitim ile ilgili hedefleriz nelerdir?
SUCUOĞLU-Eğitimde ilk, orta ve lise eğitim kalitesinin artılıması, okullarımızın altyapı eksikliklerinin bir an evvel giderilmesi, eksik öğretmen kadrolarının hızlı bir şekilde doldurulması, yeni okulların ve sınıfların inşaası, sınıflardaki öğrenci sayısının azaltılması lazım. Yüksek öğrenimde ise halen Kıbrı’sta eğitim veren üniversitelerin alt yapı ve eğitim kalitelerinin hızla tamamlanması ve artılıması, yeni üniversitelerin açılmasının teşvik edilmesi gerekiyor.
-Aselsan’ın KKTC üs kurmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Teknopark projeleriniz var mı? Adanın teknoloji üssü olması için neler yapılmalı?
SUCUOĞLU-Aselsan’ın KKTC’de üs kurmasını destekliyorum, Türkiye ile birlikte adanın aynı zamanda bir teknoloji üssü olması için birlikte çalışılması, ekonomiye de büyük katkı verecektir.
-Mevcut hükümetin politikalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Tavsiyeleriniz nelerdir.
SUCUOĞLU- Mevcut hükümet tecrübesiz, farklı dünya görüşlerinin zorla tek çatı altına toplanmış halidir. Maalesef başarısızdır. Tavsiyemiz öncelikle Türkiye ile olan ilişkilerin daha sıcak hale getirilmesi, geçici olarak Türkiye Cumhuriyeti’nden bütçeye katkı sağlamak için çok hızlı hareket edilmesi ve muhataplarla görüşülmesi lazım. Kendi içimizde ise vergi adaletini sağlamak, eşitsizliği ortadan kaldırmak, devletin harcamalarını kısmak, tasarruf yönünde başta hükümet olmak üzere teşvik edici olmak, sıcak paranın piyasaya akmasını sağlamak lazım. Fiyat denetlemesinin heryerde yapılmasını sağlamak, suistimal edenlere cezai yaptırım uygulamak, temel gıda ürünlerine icap ederse devlet teşviği ile fiyat ayarlamsı yapıp özellikle dar gelirlileri korumak gerekiyor
-Türk yatırımcılara nasıl bir mesaj vermek istesiniz?
SUCUOĞLU-Önümüzdeki süreçte yatırımcının Kuzey Kıbrıs’taki faaliyetlerini kolaylaştırıcı, yatırımcıyı teşvik edici, hantal yapının ortadan kaldırılacağı ve yatırımcıyı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde her yönü ile destekleneceği bir yapıyı kesinlikle kurmamız gerekir ve kuracağız.
–Kuzey Kıbrıs’ı ileride nerede göreceğiz? Hedefleriniz ne?
SUCUOĞLU-Kuzey Kıbrısı ilerde altyapısı tamamlanmış, çevre kirliliği sorunu çözülmüş ayni zamanda turizm ve yüksek öğrenim adası olması hedeflenmektedir.
BAŞKANLIK SİSTEMİ TARTIŞMAYA AÇILMALI
-Son olarak eklemek isteğiniz nelerdir?
SUCUOĞLU- Şu an Kuzey Kıbrıs’taki parlamenter sistemin yaşanan sorunların büyük bölümünün sorumlusu olduğunu düşünüyorum. Bu sebeple başkanlık sistemini Kuzey Kıbrıs’ta tartışmaya açmak ve referanduma gidecek olan yolun önünü açmak gerekiyor. Özellikle turizm ve eğitim alanında atılacak her adımı, yapılacak her icraatı hükümet olarak desteklemek gerekiyor. Bütçede turizimin ve eğitimin payını artırmak sorundayız. Turizm ve eğitimde reklama ağırlık vermek ve uzun vadede korkmadan, siyasi beklenti içine girmeden, popülüzimden uzak, icraatları adım adım gerçekleştirmek gerekiyor. Kısacası radikal kararlar almakta çekingen ve korkak durmamak, alışılmış kalıpların dışında doğru bildiğiniz yolda her alanda cesurca adım atmak önemli.
PORTRE/ FAİZ SUCUOĞLU
Faiz Sucuoğlu, 1961 yılında Baf’ın Poli kasabasında doğdu. Lefkoşa Türk Lisesi’nden mezun olduktan sonra Alman Hükümeti’nin verdiği bursla Almanya’da Tıp eğitimine başladı. Tıp eğitimi’nin son iki yılını İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’nde tamamlayarak, Zeynep-Kamil Hastahanesi’nde Kadın Hastalıkları ve Doğum İhtisası yaptı. İhtisas döneminde Almanya’dan aldığı burslarla çeşitli hastahanelerde çalıştı. Zeynep Kamil Hastane’sinde ihtisasını tamamladı. İstanbul’a dönüşünde bir süre Başasistan olarak Zeynep Kamil Hastahanesi’nde çalıştı. 1993 yılında KKTC’ye döndü. Askerlik hizmetinin ardından 19 yıldan beridir kendi özel kliniğinde çalışıyor.
Sucuoğlu, Nisan 2011 tarihinden 28 Temmuz 2013 tarihine kadar Ulusal Birlik Partisi Lefkoşa İlçe Başkanlığı’nı yaptı. 28 Temmuz 2013 Erken Genel Seçimlerinde Ulusal Birlik Partisi’nden Lefkoşa Milletvekili olarak parlementoya girdi. 5 Temmuz 2015 tarihinde kurulan Cumhuriyetçi Türk Partisi Birleşik Güçler – Ulusal Birlik Partisi Koalisyon Hükümeti’nde Turizm Bakanı olarak görev aldı. 16 Nisan 2016 tarihinde kurulan Ulusal Birlik Partisi-Demokrat Parti Ulusal Güçler Koalisyon Hükümetinde Sağlık Bakanı olarak görev aldı.
Sucuoğlu, 7 Ocak Milletvekiliği Genel Seçimlerinde UBP Lefkoşa Milletekili seçildi. Sayıştay Komitesi Başkanlığı ve Çevre Komitesi Üyeliği görevlerini aldı. Sucuoğlu, İngilizce ve çok iyi derecede Almanca bilen Sucuoğlu, evli ve iki çocuk babası.
