Finansal tüketiciler yıllardır, bankalar ve diğer kuruluşlardan aldıkları krediler ve kredi kartları için fazla komisyon ve ücret ödemekten şikayet ediyorlardı. Bu şikayetleri dikkate alan BDDK bir süredir finansal tüketicilerden alınabilecek ücret ve komisyonlar ile ilgili çalışma yapıyordu. Nihayet 3 Ekim 2014 tarihinde bu konuda yönetmelik yayımlandı. Tüketicinin korunması hakkındaki kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmelik ile finansal tüketicilerden alınabilecek ücret, masraf ve komisyonlara ilişkin devrim niteliğinde kısıtlamalar geldi.
Kuruluşlar tarafından ücretlendirilebilecek olan ürün ve hizmetler bireysel krediler, mevduat/katılım fonu, para transferleri, kredi kartları ve diğer başlığı altında toplamda 20 adet olarak yönetmelikte açıkça belirtildi. Bu kalemlerin dışında kuruluşlar tarafından ücret ve komisyon tahsil edilemeyecek. Böylece finansal kuruluşlar, bireysel müşterilerinden bugüne kadar tahsil ettikleri istihbarat, ödeme planı değişikliği, yeniden yapılandırma, rehin kaldırı, kredi kartı giriş, sanal kart, kredi kartı gecikme bildirim, ipotek fek, ekstre gönderim ücretleri gibi ücretleri artık tahsil edemeyecek.
Bir takvim yılı içinde ücretlerde, yıllık tüketici fiyatları endeksi artış oranının 1,2 katı ve üzerinde artış yapılabilmesi için finansal tüketiciden onay alınması, bunun altında artış öngören değişikliklerin ise finansal tüketiciye en az 30 gün önce kanıtlanabilir şekilde bildirilmesi gerekiyor. Bu bildirim üzerine finansal tüketicinin 15 gün içinde ürünün veya hizmetin kullanımından vazgeçme hakkı bulunuyor.
Kuruluşlar, finansal tüketicinin onayını almaksızın yaptığı bildirimlerden ücret alamayacak. Tüketicilerin, işlem fişi ve benzeri dokümanların bir örneğini talep etmeleri durumunda, dokümanın düzenlenme tarihinden sonraki ilk yıl için herhangi bir ücret alınamayacak. İşlemlerden alınan ücretler, işlem fişi üzerinde açıkça belirtilecek.
Tüketici kredilerinde yalnızca tahsis ücreti alınabilecek ve bu ücret kullandırılan kredi anaparasının binde beşini geçemeyecek. Bu ücret dışında başkaca bir ücret alınamayacak. Rehin, ipotek ve ekspertiz işlemlerinde yalnızca üçüncü kişilere ödenen ücretler alınabilecek, reddedilen kredi taleplerinden bir kamu kurum ve kuruluşuna veya üçüncü kişilere ödenen ücretler dışında bir ücret alınamayacak.
Finansal tüketicilerin ilgili kuruluşlardan borçlarının bulunmadığına dair talep ettikleri bilgi yazıları için bir defaya mahsus olmak üzere ücret alınamayacak.
Kredili mevduat hesaplarından kullandırılan krediler ile kredi kartlarından yapılan taksitli nakit avans işlemleri için de ücret tahsil edilemeyecek. Ayrıca, yalnızca kredi işlemleri yapılan hesaba ilişkin herhangi bir ücret alınamayacak ve bu hesap kredinin ödenmesi ile kapanacak.
Kart çıkaran kuruluşlar, yıllık üyelik ücreti ve benzeri ad altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorunda olacaklar. Tüketicilerin yıllık üyelik ücreti bulunan kredi kartını limiti aynı kalmak kaydıyla yıllık üyelik ücreti bulunmayan kredi kartı ile değiştirme talepleri, kart çıkaran kuruluşlar tarafından koşulsuz olarak yerine getirilecek.
Finansal tüketicinin kredi kartı iptal talepleri, ilgili kredi kartıyla ilişkilendirilen herhangi bir borç bakiyesi bulunduğu gerekçe gösterilerek reddedilemeyecek. Ayrıca banka kartları ile sanal kredi kartlarından yıllık üyelik ücreti alınamayacak.
Asıl karta bağlı olarak sunulan her bir ek kredi kartının yıllık üyelik ücreti, asıl kartın yıllık üyelik ücretinin yüzde ellisini geçemeyecek. Kesintisiz olarak, en az 180 gün süreyle hareket görmeyen kredi kartları hareketsiz kart kabul edilecek ve bu kartlara hareketsiz kaldığı müddetçe yıllık üyelik ücreti yansıtılamayacak.
Hareketsiz kartlarda tahsil edilemeyen kredi kartı yıllık üyelik ücretleri, tahakkuk tarihinden itibaren en fazla bir yıl bekletilebilecek. Bu dönem içinde yıllık üyelik ücretleri için icra takibi yapılamayacak, kredilendirilemeyecek, faiz işletilemeyecek ve ödenmedi olarak Risk Merkezi’ne bildirilemeyecek. Bir yılda tahsil edilemeyen ücretler ise iptal edilecek.
Finansal tüketicinin kendi hesabına para yatırması ile hesabın bulunduğu şubeden finansal tüketici adına üçüncü kişilerin para yatırması işlemlerinden ücret alınamayacak. Hesap işletim ücreti, finansal tüketicinin hesap sayısına bağlı olmaksızın müşteri bazında ilgili kuruluşun belirlediği dönemlerde tahakkuk ve tahsil edilebilecek. Hesabın yıl içerisinde kapatılması halinde, hesabın açık olduğu döneme tekabül eden ücret alınabilecek.
Hesap açma ve kapama işlemleri ile hesap cüzdanı yazdırma işlemlerinden herhangi bir ücret alınamayacak. Kesintisiz olarak, en az 180 gün süreyle hiçbir hesabı hareket görmeyen finansal tüketicilerden bu süre zarfında hesap işletim ücreti alınamayacak.
Tüketicileri korumaya yönelik son yıllarda yapılan yasal ve idari düzenlemelerin son halkası olan bu önemli düzenlemenin finansal tüketicilerin fazla komisyon ve ücret ödemelerine yönelik şikayetlerini büyük oranda ortadan kaldıracak nitelikte olduğunu ve kuruluşlara karşı daha güçlü hale getirdiğini ifade etmek yanlış olmayacak.
Bakış Açısı
Gürdoğan Yurtsever
Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE) Başkanı
yurtsever@turcomoney.com
