Kendin kazan, kendin harca en sağlıklı para harcama şeklidir. Emek vererek, alın teri dökerek kazanılan para kıymetli olur. Emek vererek kazanılan paraları harcarken insan daha titiz daha temkinli olur. Kişi hem fiyata hem de kaliteye önem verir. Har vurup harman savurmaz. İşçi ve memurların aldıkları maaşı harcamaları bu tip para harcamaya bir örnektir.

Emek vermeden veya uygunsuz yöntemlerle, etik dışı işler yaparak elde edilen haksız kazançları kendisi için harcayan insanlar satın aldıkları malın sadece kalitesine önem verir. Onlar için fiyat önemli değildir. Çünkü para havadan gelmiştir. Parayı kazanmak için alın teri dökmemişlerdir. Har vurup harman savurmayı bu tür gelir elde edenler yapar.

Hükümetler topladıkları vergileri ülkenin önceliklerine uygun ve akıllıca harcayarak vatandaşın refahını arttırmalıdırlar. Gelir dağılımını düzeltmeyi hedeflemelidirler. Bunu sağlayabilmek için hükümetin harcamalarını gözetleyen, denetleyen ve hesap sorabilen kurumsal yapıların ve denetim sisteminin oluşturulması gerekir.

Toplum olarak son yıllarda iki önemli kötü huyumuz oluştu. Birincisi: Kazanmadan Harcamak!.. İkincisi: Üretmeden Tüketmek!.. Her ikisi de kısa dönemde rahatlık ve mutluluk getirir gibi görünse de uzun dönemde yıkıcı olur. Türkiye üretim toplumu olmak yerine tüketim toplumu olmuştur. Ülkenin döviz borçları büyüyor. Yabancılara bağımlılığımız artıyor.

Değerli Turcomoney okuyucuları, bu sayımızdaki 5 Soru 5 Cevap’ta para harcama şekline başka bir gözle bakıp tecrübe ve gözlemlerimi sizlerle paylaşacağım.

Soru 1

Kaç tip para harcama şekli vardır?

Cevap 1

Dört Tip Para Harcama Şekli Vardır…

Bu soruya Türkiye’nin ilk “Resimli Kredi Kartını” yapan banka genel müdürü olarak cevap vereceğimi düşünebilirsiniz. Nakit harcama, kredi kartıyla harcama, ATM kartıyla harcama, çek ile harcama, senet ile harcama gibi ödeme araçlarını sayacağımı zannedebilirsiniz. Ben öyle yapmayacağım. Para harcama şekline başka bir gözle bakıp tecrübe ve gözlemlerimi sizlerle paylaşacağım.

Bireyler ve kurumlar harcamalarını yaparken temkinli, titiz, tedbirli olmalı, harcama tercihlerini önceliklerine uygun, fayda ve maliyet dengesi gözeterek yapmalıdır. Özellikle başkasının parasını harcayanlar daha da dikkatli olmalıdır.

DÖRT TİP PARA HARCAMA ŞEKLİ VARDIR

Bunlar içinde en tehlikeli ve en riskli olanı ise dördüncü tip para harcama yöntemidir. Harcanan paralar çarçur olabilir. Amaç dışı kullanılabilir. Faydadan çok zarar getirebilir.

Tip 1:
Alın teri ile kazandığı parayı kendisi için harcamak.
Hem fiyat hem kalite önemlidir.
Tip 2:
Havadan kazandığı parayı kendisi için harcamak.
Sadece kalite önemlidir. Fiyat önemli değildir.
Tip 3:
Başkasının Parasını Kendisi İçin Harcamak.
Fiyat önemli değildir. Kalite önemlidir.
Tip 4:

Başkasının Parasını, Başkası İçin Harcamak.
Ne fiyat önemlidir ne de kalite!

Soru 2
Kendin kazan, kendin harca en sağlıklı para harcama yöntemi midir?

Cevap 2

Evet. En sağlıklı para harcama şekli budur. Emek vererek, alın teri dökerek kazanılan para kıymetli olur. Emek vererek kazanılan paraları harcarken insan daha titiz daha temkinli olur. Bu tür harcama şeklinde kişi hem fiyata hem de kaliteye önem verir. Har vurup harman savurmaz. İşçi ve memurların aldıkları maaşı harcamaları bu tip para harcamaya bir örnektir.

Soru 3

Havadan kazanılan paraları harcamak daha mı kolay olur?

Cevap 3

Emek vermeden veya uygunsuz yöntemlerle, etik dışı işler yaparak elde edilen haksız kazançları kendisi için harcayan insanlar satın aldıkları malın sadece kalitesine önem verir. Onlar için fiyat önemli değildir. Çünkü para havadan gelmiştir. Parayı kazanmak için alın teri dökmemişlerdir. Har vurup harman savurmayı bu tür gelir elde edenler yapar. Hatta bazıları uygunsuz kazanılan paraları aklayabilmek için bir liralık bir varlığı on liraya almaya bile razı olurlar.

Soru 4

Başkasının parasını harcarken nelere dikkat edilmeli?

Cevap 4

Başkasının parasını harcamak en riskli en tehlikeli para harcama şeklidir. Bu iki şekilde olabilir.

Birincisi:

Başkasının parasını kendisi için harcamak. Bu kişiler aldıkları şeylerin kalitesine dikkat ederler. Ancak para başkasından geldiği için fiyata çok önem vermezler. Pahalı olsa dahi düşünmeden başkasının parasını kendisi için harcarlar.

İkincisi:

Başkasının parasını bir başkası için harcamak. İşte bu harcama şekli hepsinden daha tehlikeli para harcama şeklidir. En büyük israf, adaletsiz seçimler, haksız zenginleşme ve ayırımcılık bu tür harcamalarda söz konusu olur. Bu tür harcama yapanlar ne kaliteye ne de fiyata önem verirler. Kalitesiz mal veya hizmetleri hak etmediği yüksek fiyatlarla alabilirler. Parayı vereni zarara uğratırken parayı alana haksız kazanç temin etmiş olurlar.

Bu çeşit harcamaya en güzel örnek hükümetlerin yaptığı harcamalardır. Vatandaştan toplanan vergiler ile ederinin üzerinde değerlere mal veya hizmet alarak veya yatırımlara ve projelere para harcayarak hem haksız kazanca hem de adaletsiz servet transferine neden olabilirler.

Hükümetler topladıkları vergileri ülkenin önceliklerine uygun ve akıllıca harcayarak vatandaşın refahını arttırmalıdırlar. Gelir dağılımını düzeltmeyi hedeflemelidirler. Bu nedenle hükümetlerin vergi adaleti sağlaması ve harcamalarını vatandaşlarının refahı için kullanması önemlidir. Bunu sağlayabilmek için hükümetin harcamalarını gözetleyen, denetleyen ve hesap sorabilen kurumsal yapıların ve denetim sisteminin oluşturulması gerekir.

Soru 5

Kazanmadan harcamak doğru mudur?

Cevap 5

Toplum olarak son yıllarda iki önemli kötü huyumuz oluştu.

Birincisi “Kazanmadan Harcamak!”

İkincisi “Üretmeden Tüketmek!”

Her ikisi de kısa dönemde rahatlık ve mutluluk getirir gibi görünse de uzun dönemde yıkıcı olur.

Türkiye üretim toplumu olmak yerine tüketim toplumu olmuştur. Az üretip çok tükettiğimiz için de birçok malı yurt dışından ithal etmek zorunda kalıyoruz. Bu nedenle de ülkenin döviz ihtiyacı giderek artıyor. Ülkenin döviz borçları büyüyor. Yabancılara bağımlılığımız artıyor.

Ekonominin yüksek oranda büyümesini sağlamak için kazandığımızdan daha fazlasını tüketmek son yıllarda ülkemizde özendirildi. Bankacılık sistemi kazanmadan harcamaya yardımcı olmak için vadeli çek, kredi kartlı alışveriş, taksitli alışveriş, tüketici kredileri, açık hesap benzeri birçok “önce satın al, borçlan ve sonra öde” ürünlerini tüketicilerin hizmetine sundu.

Her iki kötü alışkanlığımızı da değiştirmemiz gerekiyor.

Kıssadan hisse:

“Taşıma su ile değirmen dönmez”

“Başkasının suyu ile dönen değirmene güven olmaz”

Bülent Şenver

senver@turcomoney.com