-Her kurumun ve her yöneticinin düzenli olarak denetlenmesi gerekir. Denetim, zamanında ve doğru yapıldığı takdirde hem kurumu hem yöneticiyi, hem toplumu, hem de ülke ekonomisini korur. Denetimi sevmeyen kurumlara itibar edilmez. Hesap vermeyi sevmeyen yönetime güven olmaz.
–Denetim tabii ki bardaklar kırılmadan önce yapılmalıdır. Bardaklar kırılmadan önce yapılan denetim sırasında bardakların kırılabileceği tespit edilirse ya söz konusu işin yapılması durdurulur, ya da yapılmadan önce bardakların kırılmaması için gerekli tedbirlerin alınması sağlanır.
Türkiye’de yöneticilerin çoğu hesap vermeyi sevmez. En doğrusunu ben bilirim, en doğrusunu ben yaparım zihniyeti ile hareket eden yöneticiler başkaları tarafından denetlenmeyi ve hesap vermeyi istemez.
Bu konuda o kadar ileri giden yöneticilerimiz vardır ki kendilerinden hesap sorulmaya başlandığında “Ben Allah’tan başka kimseye hesap vermem!” diyecek kadar cesaret sahibidir. Bazı kurumların ve devlet görevlilerinin denetlenmesine karşı çıkan görüşler bile mevcuttur.
Halbuki “İyi Kurumsal Yönetimin” en önemli ilkelerinden biri “Hesap Vermek” kuralıdır. İyi yönetilen bir kurumda “Adillik”, “Şeffaflık”, “Hesap Verebilirlik”, “Sorumluluk” ve “Güvenilirlik” olarak ifade edilen “Kurumsal Yönetişim” ilkelerinin hepsinin eksiksiz uygulanması gerekir. Bu ilkelerden birinin bile aksaması durumunda söz konusu şirketin iyi yönetildiğini söylemek mümkün olmaz.
HER İKİ TARAFINDA ZİHNİYETİNİ VE DENETİME BAKIŞ AÇISINI GÖRDÜM VE YAŞADIM
Ben iş hayatıma İngiltere’deki Arthur Andersen bağımsız dış denetim şirketinde başladım. On bir sene denetçi olarak görev yaptım. Türkiye’de birçok bankanın ve sanayi kuruluşunun denetiminde görev aldım. Daha sonra Arthur Andersen şirketinden ayrılıp banka genel müdürü oldum. Denetleyen taraftan denetlenen tarafa geçtim. Her iki tarafında zihniyetini ve denetime bakış açısını gördüm ve yaşadım.
Her kurumun ve her yöneticinin düzenli olarak denetlenmesi gerekir.
Denetim, zamanında ve doğru yapıldığı takdirde hem kurumu hem yöneticiyi, hem toplumu, hem de ülke ekonomisini korur.
Denetim ne zaman yapılmalı?
Size göre denetimi ne zaman yapmak daha verimli olur?
- Bardaklar kırılmadan önce mi?
- Bardaklar kırıldığı sırada mı? yoksa
- Bardaklar kırıldıktan sonra mı?
Bu soruya benim cevabım; tabi ki bardaklar kırılmadan önce denetimin yapılmasıdır. Bardaklar kırılmadan önce yapılan denetim sırasında bardakların kırılabileceği tespit edilirse ya söz konusu işin yapılması durdurulur, ya da yapılmadan önce bardakların kırılmaması için gerekli tedbirlerin alınması sağlanır.
ÖNCÜ DENETİM, ANINDA DENETİM VE SONRADAN DENETİM
Denetimi, yapılma zamanına göre ise üçe ayırman mümkündür.
- Öncü Denetim
- Anında Denetim
- Sonradan Denetim
Öncü Denetim
Bir iş yapılmaya başlamadan, uygulama safhasına geçilmeden önce söz konusu uygulamanın paydaşlarına bir zarar verip vermeyeceği konusunda yapılan denetime “Öncü Denetim” denir.
Anında Denetim
Bir iş yapılırken, uygulama esnasında, söz konusu uygulamanın paydaşlarına bir zarar verip vermeyeceği, kurallara uyulup uyulmadığı konusunda yapılan denetime “Anında Denetim” denir.
Sonradan Denetim
Bir iş yapılıp bittikten sonra, söz konusu uygulamanın paydaşlarına bir zarar verip vermediğini, kurallara uyulup uyulmadığını tespit etmek için yapılan denetime “Sonradan Denetim” denir.
Diğer denetim çeşitlerini de aşağıdaki şekilde sınıflamak mümkündür.
İç denetim
Bir kurumun kendi içinde bulunan bordrolu elemanlarından oluşmuş iç denetim (teftiş) departmanı tarafından yapılan denetime “İç Denetim” denir.
Dış Denetim
Bir kurumun kendi dışında bulunan, şirketten bağımsız bir üçüncü kurum tarafından denetlenmesine “Dış Denetim” denir.
Öz Denetim
Bir kişinin, birimin veya departmanın iç denetim veya dış denetim çalışmalarını beklemeden kendi işlerini ve uygulamalarını kendi imkanlarını kullanarak denetim gözlüğü ile inceleyip araştırıp eksikleri ve aksaklıkları tespit edip düzeltmek amacıyla yapılan denetime “Öz Denetim” denir
İhbarlı Denetim
İç veya dış denetim elemanlarının, denetimini yapacağı kişi, birim, departman veya kuruma denetime başlayacağı tarihi, hangi konuda, hangi detayda ve ne kapsamda yapacağını önceden bildirerek başlattığı denetime “İhbarlı Denetim” denir.
Ansızın Denetim
İç veya dış denetim elemanlarının, denetimini yapacağı kişi, birim, departman veya kuruma denetime başlayacağı tarihi, hangi konuda, hangi detayda ve ne kapsamda denetim yapacağını bildirmeden ansızın başlattığı sürpriz denetime “Ansızın Denetim” denir.
Uzaktan Denetim
Denetim elemanlarının yapacakları denetim çalışmalarını gerçekleştirmek için denetimin yapılacağı kuruma, departman gitmeden, uzaktan bir başka mekândan teknolojinin sunduğu iletişim ve bilgi alma imkanlarını kullanarak yapılan denetime “Uzaktan Denetim” denir.
Yerinde Denetim
Denetim elemanlarının yapacakları denetim çalışmalarını gerçekleştirmek için denetimin yapılacağı kuruma, departman veya birime giderek, yerinde gözlem, inceleme, değerlendirme yaparak ve denetim tekniklerini kullanarak yapılan denetime “Yerinde Denetim” denir.
Denetimi ve hesap vermeyi sevmeyenler bu yazımı okusun.
İyi bir kurum veya iyi bir yönetici olmak istiyorlarsa bugünden itibaren sorumlu oldukları paydaşlarına hesap vermeye başlasınlar.
Denetimi sevmeyen kurumlara itibar edilmez.
Hesap vermeyi sevmeyen yönetime güven olmaz.
Bülent Şenver
senver@turcomoney.com
